北の教室

ในทีแรกกะว่าแค่จะหยิบมาเก็บไว้เฉยๆ เพราะรู้มาว่ามาจิใช้รูปที่ผมถ่ายนั้นลงประกอบคอลัมน์ด้วย แต่พอได้อ่านเรื่องที่มาจิเขียนลงนิตยสารภาษาญี่ปุ่นแจกฟรี DACO (จากการแปลจากภาษาญี่ปุ่นเป็นไทยให้อีกทอดหนึ่งของคุณน้อง babyshamPOO — ขอบคุณมาก) แล้วเห็นว่ามาจินั้นเขียนถึงพี่น้องชาวไทยภูเขาในประเด็นที่น่าสนใจเอามากๆ อยากให้คน (ไทย) พื้นราบอย่างเราๆ ได้อ่านกัน หากจะพอมีประโยชน์อยู่บ้าง

ฉบับที่อยู่กับผมนั้น เป็นตอนที่ 13 แล้ว สำหรับคอลัมน์ “ห้องเรียนทางเหนือ”
(北の教室) ซึ่งมีเนื้อหาดังนี้

.........

รัฐบาลไทยกำลังเดินหน้าแปลงสัญชาติไทยให้แก่ชาวไทยภูเขา ซึ่งกฎหมายไทยฉบับปัจจุบันระบุไว้ว่า ผู้ที่พำนักอยู่ในประเทศไทยก่อนปี 1985 หรือผู้ที่พำนักในประเทศไทยมาแล้วมากกว่า 10 ปี และชำระภาษีตรงตามเงื่อนไขที่กำหนด มีสิทธิ์ร้องขอการใช้สัญชาติไทย แต่ในปัจจุบันพบว่าชาวไทยภูเขามากกว่า 30 % นั้นไม่ได้ถือครองสัญชาติไทย ด้วยขั้นตอนที่ยุ่งยากสำหรับคนในหมู่บ้านที่ไม่สามารถอ่านเขียนภาษาไทยได้ กรณีที่ต้องจ่ายเงินใต้โต๊ะให้กับผู้ปกครองหมู่บ้านจึงมีมาก แต่กระบวนการต่างๆ นั้นกลับไม่มีความคืบหน้า

การถือครองสัญชาติเป็นส่วนประกอบพื้นฐานที่สำคัญที่สุดของสิทธิมนุษยชน ดังนั้นจึงไม่สามารถจะวัดความไม่เท่าเทียมหรือความเสียเปรียบอันเนื่องมาจากการไม่มีสัญชาติได้ ด้วยเหตุนี้จึงไม่แปลกเลยที่พี่น้องชาวไทยภูเขาจะต้องการมีสิทธิถือครองสัญชาติบ้าง แต่ดูเหมือนว่าการที่ได้ถือครองสัญชาติไทยนั้นจะไม่สามารถแก้ปัญหาทุกอย่างได้

อย่างแรกคือ สัญชาติที่พี่น้องชาวไทยภูเขาสามารถถือครองได้นั้นมีอยู่ 2 ประเภทด้วยกัน รัฐบาลจะมอบใบอนุญาตพำนักบนเขตภูเขา (บัตรชาวไทยภูเขา) หรือเปรียบเสมือนบัตรแทนตนให้แก่พี่น้องชาวไทยภูเขา ซึ่งบัตรนี้เพียงแค่ยอมรับการอาศัยอยู่เท่านั้น ไม่ใช่รับรองการเป็นพลเมือง ซึ่งถูกจำกัดทั้งการโยกย้ายถิ่นและการเลือกอาชีพ และเนื่องจากไม่ได้ยอมรับว่าเป็นคนไทยอย่างถูกต้อง ใบอนุญาตทำงานจึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับพวกเขา เมื่อไม่มีใบอนุญาตทำงานอย่างถูกต้องตามกฎหมาย จึงไม่ได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายแรงงานและค่าแรงขั้นต่ำ ทำให้ต้องถูกจ้างงานด้วยอัตราค่าแรงที่ถูกแสนถูก

ในความเป็นจริงแล้วการได้รับสัญชาติอย่างถูกต้องดูเหมือนจะไม่ได้รับสิทธิต่างๆเช่นเดียวกับคนไทยเลย บัตรประจำตัวประชาชนที่คนไทยใช้อยู่ทุกวันนี้จะมีการพิมพ์หมายเลขรหัสไว้ แต่บัตรสำหรับชาวไทยภูเขานั้นจะมีการเพิ่มตัวเลขเพื่อแสดงให้เห็นว่าเป็นประชากรใหม่ หรือเป็นประชากรกลุ่มที่สองของประเทศ
กล่าวคือ— เมื่อใครมองเห็นก็จะสามารถทราบได้ทันที ด้วยเหตุนี้จึงเกิดความเหลื่อมล้ำไม่เท่าเทียมกันในเรื่องต่างๆ เช่น การหางานทำ นอกจากนี้ ถึงแม้จะมีพาสปอร์ต แต่ในการเดินทางไปต่างประเทศก็ยังถูกจำกัด ทั้งยังอาจถูกเพิกถอนสัญชาติตามคำสั่งของรัฐบาลได้อีกด้วย ดังนั้นจึงไม่สามารถพูดได้เลยว่ารัฐบาลไทยกำลังเดินหน้าให้เกิดความเท่าเทียมกันอย่างสมบูรณ์

จากเดิมที่พี่น้องชาวไทยภูเขาสามารถโยกย้ายถิ่นภูเขาที่อาศัยได้อย่างอิสระ แต่สิ่งที่ได้รับจากการได้สัญชาติไทย กลับกลายเป็นผลตอบแทนที่ดูเหมือนว่าจะไร้ซึ่งความอิสระโดยสิ้นเชิง

.........

ป.ล. ขอร่วมไว้อาลัยกับพญาอินทรี ’รงค์ วงษ์สวรรค์ ด้วยคารวะ
แม้จะหยุดโบยบินในสวนอักษรแล้ว แต่ผลงานของคุณลุงจะไม่มีวันตายครับ